27 Nisan Pazartesi Paylaşımı “Çocuklarla Felsefe”

Çocuklarla Felsefe

“Çocuklarla Felsefe” son dönemde adından sıkça söz ettiren atölye çalışmalarından bir tanesi haline geldi. Bu atölye çalışmalarına katılanlar sorgulama, fark etme, anlamları ortaya çıkarma ve farklı bakabilme gibi birçok zihinsel eylemde bulunur. Bu ve bunun gibi beceriler günümüz insanında olması gereken ve yaşam boyu gelişmesi devam eden ve desteklenmesi gereken özelliklerdir.

Bu becerilerinin yaşam boyu devam etmesi ve gelişmesi  “zannımca” erken çocukluk döneminde bireylerin bu kavramlarla bir şekilde ilişkilenmesi ile doğrudan etkilidir. Ancak bu ilişkilenme doğru zaman, doğru mekân ve doğru kurgularla ve estetik yetişkinlerle yapılmalıdır. Çocuğun, keşfetme ve merak duyma özelliklerini destekleyen; isteklerini, seçimlerini ve sonuçlarını analiz edebilen yetişkinler bu noktada önemli bir rehber veya yoldaştır çocuk için.

“İyi düşünmek ve iyi kavramak; okuyarak, dinleyerek, gözlemleyerek gelişebileceği gibi, büyük ölçüde “yaparak” gelişen becerilerdir.” Özge Özdemir’in bu cümlesindeki “yaparak” sözcüğüne dikkat çekmek istiyorum aslında. Çocuklarla bu felsefe sürecini “kim yapacak?” sorusunun aslında cevabı da yine cümlede açık bir şekilde verilmiş. Keşfeden, sorgulayan, gözlemleyen, dinleyen, eleştiren, eleştirildiğinde dinleyebilen özellikleri olan kişiler. Bu özellikler, birkaç saatlik bir eğitimle ya da farkındalık atölyeleriyle bireyde oluşabilecek özellikler değildir. Kısa film izleyen, çocuk kitapları okuyan ve takip eden, gezen, söyleşilere katılan, dünya ve memleket meseleleri kafa yoran, (az biraz!) edebiyatı, müziği, resmi ve fotoğraf sanatını bilen kişiler, felsefenin ve sosyolojinin ne olduğunu bilen en önemlisi de kendisine yönelik farkındalığı gelişmiş olan bireylerin çocuklarla felsefe yapması önemlidir.

Ülkemizde zaman zaman bu işin sadece soru sormakla ilişkilendirildiğini hissediyorum bu da “estetik” olarak hem bu işi yapmaya çalışanlar kadar hem de çocuklar açısında sorun yaratmaktadır. Çocuklarla felsefe yapabilmek kadar yapan kişi de önemlidir demek istiyorum aslında.

Bu kişilerin önemli özellikleri arasında “nitelikli çocuk edebiyatı yapıtlarını biliyor ve takip ediyor” olması da gerekmektedir. Çünkü son dönemde ortaya çıkan nitelikli çocuk edebiyatı ürünleri, okuru ciddi anlamda zihinsel olarak da etkilemektedir. Çünkü çocuk edebiyatı; çocuğu dil, bilişsel, kişilik ve toplumsal duyarlılık anlamında geliştirmektedir. Bu gelişimlerin aynı zamanda çocuklarla felsefe sürecinin de ortak noktaları olduğunu belirtebiliriz.

Nitelikli çocuk kitaplarında çocuğun neler yapması ya da yapmamasının söylenmesinden çok, neler yapabileceği ya da yapamayacağı, yapmaması gerektiği düşündürülmelidir. Çocuklar, davranışlarının olası sonuçları üzerinde düşünce üretmeye özendirilmeli; davranış ve eylemlerinin başkaları üzerinde yaratacağı duygusal sonuçlar, çocukların duyarlıkları işletilerek kendilerine buldurulmalıdır. Bu sebeple çocukların anlam evrenlerinde “Çocuklarla Felsefe ve Nitelikli Çocuk Edebiyatı” ilişkisi anlamlı bir buluşma olur.

İşte sizler için birkaç tavsiye kitap:

1.Ağustosböceği, Shaun Tan, Çev: Ümit Mutlu, Desen Yayınları
2.Bazı Günler, Heinz Janisch, Helga Bansch, Dürrin Tunç, Yapı Kredi Yayınları
3.Başka Yerde Yaşasaydım, Constance Orbeck-Nilssen, Akın Düzakın, Çev: Akın Düzakın, Abm Çocuk ve İlk Gençlik Yayınları
4.Bay Ka Buk ve Ejder, Zeynep Sevde, Mert Tugen, Taze Kitap Yayınları
5.Aydaki Keçi ya da Anı Yaşamak, Stefan Beuse, Sophie Greve, Olcay Geridönmez, Ginko Çocuk Yayınları,
6.İnsanlar Hakkında Bildiğim Her Şey, Jaume Copons, Guridi, Mehmet Çilingir, Tekir Kitap Yayınları
7.Hula ve Acayip Şemsiyesi, Esra Uygun, Masal Perest Yayınları
8.Asla Neden Diye Sorma, Shaun Tan, Çev: Tuğçe Akyüz, Desen Yayınları
9.Olmayan Bir Köpeğin Hikayesi, Edward Van De Vendel, Anton Van Hertbruggen, Nurşen Kaya, Final Kültür Sanat Yayınları
10.Durucuk Cuk Cuk, Necdet Neydim, Ahmet Koyu, Gergedan Yayınları
11.Pekmez Sanat Müzesinde, Şahika Yaman Bayram, Gergedan Yayınları
12.Kim Bu Konuşan?, Gaye Dinçel, Özlem A. Sağol, Gergedan Yayınları
13.Nil Soru Soruyor, Seza Aksoy, Ümit Öğmel, Kök Yayıncılık
14.Kırmızı Sarı Siyah Beyaz, Brigitte Minne, Carll Cneut, Türkay Yalnız, Sarıgaga Yayınları
15.Zafer Kimin?, David Mckee, Ümit Mutlu, Uçanbalık Yayınları
16.Kırmızı Ringa, Gonzalo Moure, Alicia Varela, Bülent Kale, Sarıgaga Yayınları
17.Kuyruğu Zilli Tilki, Caroline Mc Avoy, Ali Nesin, Nesin Yayınları Çocuk Cenneti Kitaplığı
18.Senin Gibi, Jean-Baptiste Del Amo, Pauline Martin, Sara Adakan, Meav Yayıncılık
19.Sarılalım Mı?, Simona Ciradolo, Zeynep Sevde, Taze Kitap Yayınları
20.Canını En Çok Ne Yakar?, Paco Livan, Roger Olmos, Esin Güngör, Redhouse Kidz Çocuk Kitapları
21.Bir Zürafanın Dertleri, Jory John, Lane Smith, Mehmet Barış Albayrak, Çınar Yayınları
22.Carl ve Yaşamın Anlamı, Deborah Freedman, Nil Gün, Kuraldışı Çocuk Yayınları
23.Ben Bir Çizgiyim, Ümit Öğmel, Kök Yayıncılık
24.Çıtır Çıtır Felsefe, Brigtte Labbe, Günışığı Yayınevi (Kitapların çizerleri farklı olduğu için yazılmamıştır.)
25.Küçük Filozoflar, Metis Yayınları
26.Çocuklar için Felsefe Serisi, Özge Özdemir, Ezgi Platin, Redhouse Kidz Yayınları
27.Öğretmenim Bir Canavar, Peter Brown, Sevin Okyay, Hep Kitap Yayınları
Son zamanların güzellikleri;
28.Ne İstersin Makinesi, Tuğçe Büyükuğurlu, Gözde Eyce, Masalperest Yayınları
29.Çöl Prensi ve Buz, Tuğçe Büyükuğurlu, Gözde Eyce, Masalperest Yayınları
30.Felsefe Makinesi, Peter Worley, Aysun Altındağ, Tuğçe Büyükuğurlu, Paraşüt Kitap Yayınları

Kaynakça: Çocuk ve Edebiyat, Sedat Sever, Tudem Yayınları, Nisan 2017
Felsefe Makinesi, Peter Worley, Paraşüt Kitap, Kasım 2019