Bilimsel Araştırma Yöntemleri Dersi
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERSİNİN AMACI
ALKEV Anadolu ve Fen Lisesinde verilen Bilimsel Araştırma Yöntemleri dersinin genel amacı öğrenmeye istekli, merak eden, araştırmacı ve bilinçli bireylerin yetişmesine katkı sağlamaktır.
Bilimsel Araştırma Yöntemleri dersi, öğrencilerimizin bilimin hayattaki önemini kavramalarına ve derslerinize daha yüksek motivasyonla devam etmelerine yardımcı olur. Belirledikleri konularda kendi keşiflerini yapma olanağı sunar. Hazırlayacakları projeler aracılığı ile derslerden, kitaplardan ve laboratuvar uygulamalarından öğrendiklerini pekiştirirler. Proje çalışmalarına katılarak henüz öğrenciyken, bilimsel alanda yapabileceklerinin farkına varabilir, başarılı bir bilim kariyerinin kapılarını aralayabilirler. Böylece gelecekleri için daha doğru seçimler yapabilir ve yeni alternatifler üretebilirler.
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERSİNİN HEDEFLERİ
Yaşam boyunca çevremizi gözlemler, problemleri tanır ve eleştiririz. Bu durumu sıkça yaşarız. Etrafımızdaki sorunları gözlemlemek önemlidir, ancak bu sorunlara çözüm bulmak daha da önemlidir. Yaptığımız eleştiriler arasında çoğunlukla çözüm önerileri eksiktir veya zayıf bir temele dayanır. Özellikle büyük şehirlerde trafik sorunu gibi konularda herkes kendi çözüm önerilerini sunar, ancak bu öneriler genellikle yetersizdir. Kaldırımlar dar, binalar yüksek, parklar yetersiz gibi binlerce problemi dile getiririz, ancak bu ifadeler problemlere yönelik sağlam çözüm önerileri sunmaktan uzaktır. Ayrıca, çoğu zaman bilim ve teknoloji ile iç içe olduğumuzu fark ederiz. Problemleri doğru bir şekilde anlamak ve çözmek, bilimsel bir altyapı gerektirir. Ancak toplumdaki bireylerin sağlıklı bir şekilde bilgiyi toplama, bağlantı kurma, neden-sonuç ilişkilerini gözleme, yöntemleri kullanma ve geliştirme yeteneğine sahip olmaları, bilgi temelli kararlar alabilmeleri ve eleştirel bir bakış açısı geliştirebilmeleri için eğitilmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda, en temel sorunun bilimsel düşünce ve bilimsel çalışma yöntemlerinin eksikliği olduğunu düşünüyoruz.
Toplumundaki bireylerin sağlıklı bir algılama ve değerlendirme yeteneğine sahip olabilmesi için bireylerin küçük yaşlardan itibaren bilgi toplama ve bağlantı kurma, neden ve sonuç ilişkisini görebilme, yöntem ve model kullanıp geliştirebilme gibi konularda yeterli eğitimi alması, bilgiye dayalı karar alabilmesi ve eleştirel bir bakış açısı geliştirebilmesi gerekmektedir.
Bu açıdan bakıldığında “Bilimsel Araştırma Yöntemleri” dersi küçük yaşlarda bu temel alp yapıyı oluşturmak, bilimselliği ön plana çıkarmak açısından çok önem arz etmektedir. Bu ders, 15 uygulama temelli üniteden oluşur ve her ünite sonunda öğrencilere akademik dürüstlük ilkelerini benimsetmeyi, temel akademik çalışma bilgilerini öğretmeyi ve uygulama fırsatları sunmayı hedefler. Öğrenciler, bilgi ve becerilerini yılsonundaki “Selim Demiren Hazırlık Sınıfları Proje Sergisi ve Bilim Fuarı”nda göstererek pekiştirme fırsatı bulurlar. Bu projeler, öğrencilere bilimsel araştırma süreçlerini deneyimleme fırsatı sunar ve aynı zamanda eleştirel düşünme, zaman yönetimi, problem çözme, bilimsel okuryazarlık, akademik araştırma, grup çalışmaları, işbirliği, paylaşma kültürü ve akademik dürüstlük gibi önemli becerileri geliştirme şansı verir. Bu süreçte öğrenciler, sabırlı çalışma alışkanlıkları kazanır, özgüvenlerini artırır ve liderlik yeteneklerini geliştirirler. Bilimsel düşünceyi vurgulayan bu ders, geleceğin liderlerini yetiştirmeye yönelik önemli bir adımdır.
Öğrencilerin hazırlık sınıfında “Bilimsel Araştırma Yöntemleri” dersinde yapılan çalışmalarla bu esasları uygulama yaparak kavramaları sağlanmaktadır. Sonraki okul hayatları boyunca tüm derslerde verilen uzun ve kısa süreli ödevler, DAP ödevleri, proje çalışmaları ile öğrencilerimizin hazırlık sınıfında öğrendikleri bu esasları, becerileri hayatlarına geçirmeleri amaçlanmaktadır.
Öğrencilerin bu hedeflere ulaşabilmeleri için okulumuz proje hazırlama dersi müfredatını oluşturan 15 üniteyi tamamlamaları gerekmektedir.
1. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Temel Kavramlar
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Proje tanımını yapabilmek ve kavramın mantığını anlayabilmek
- İnovatik düşünmenin önemi kavrayabilmek
- Proje hazırlama formasyon eğitiminin önemini kavrayabilmek
- Bilimsel çalışma yöntemi kavrayabilmek
2. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmanın Temel Güçlükleri
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Verilen bir araştırma konusu üzerinden araştırma yapmanın temel güçlüklerini kavrayabilmek
- Bir aylık ödev yapma sürecinde kabaca araştırma yapma ve makale yazım kurallarını kavrayabilmek
- Bu süreç öğrencilere formasyon eğitimini tamamlamadan bilimsel araştırma yapmanın güçlüklerini göstermeyi amaçlamaktadır.
3. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Alan ve Grup Belirleme)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Araştırma yapılacak alanı belirlemenin önemini kavrayabilmek
- Grup çalışmasının önemini kavrayabilmek
4. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Proje Fikrinin Oluşturulması)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Proje konusu belirleme çalışmaları yapabilmek
- Belirlenen konudan proje amacı yazabilmek
- Proje hazırlama takvimi oluşturabilmek
- Zaman yönetimi ve planlama becerileri geliştirmek
5. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Araştırma Problemi Tanımlama)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Araştırmanın gerçekleştirile bilirliğini ve uygunluğunu kontrol edebilmek
- Araştırma konularını sınırlandırabilmek
- Bir araştırma problemi belirleyebilmek
- Belirlenen konulardan ilgi ve merak doğrultusunda problem sorusu ve alt problem soruları oluşturabilmek
6. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Literatür Taraması)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Konu ile ilgili literatür tarama ve araştırma yapma becerisi kazanmak
- Makale okuma ve anlama becerisi geliştirmek
- Akademik dürüstlük ilkeleri gereğince alıntı yapabilme, referans gösterebilmek
- Kaynakça oluşturabilmek
- Anahtar kelimeler çıkarabilmek
- Araştırma problemine ilişkin detayları oluşturma becerileri kazanmak
- Araştırma probleminin önemini belirtebilmek
- Araştırma problemi sayıltıları, sınırlılıkları, tanımlarını belirleyebilmek
- Araştırmanın amacına uygun hipotez geliştirebilmek
- Amaç, değişkenler ve hipotezin kontrol edebilmek
7. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Araştırma Problemine İlişkin Detaylar)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Ara rapor hazırlama becerisi
- Genel Yazım Kuralları kullanabilme ve ara rapor kontrol becerisi
8. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Yöntem)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Kullanılacak yöntemi (materyal ve metot) belirleyebilmek
- Anket, röportaj, deney (gerekiyorsa) yapabilme becerileri kazanmak
- Verilerin sağlıklı bir şekilde toplanma ve kaydedebilme becerileri kazanmak
9. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Bulgular)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Verileri sağlıklı bir şekilde toplanma ve kaydedebilme becerileri kazanmak
10. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Sonuç - Tartışma - Öneriler)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Kapak, içindekiler, amaç, literatür tarama, yöntem, bulgu, sonuç, kaynakça, resimler, tablo, grafik ve eklerin olduğu tüm çalışmaların usulüne uygun şekilde rapor haline getirmek
- Bilimsel etik ve intihalin önemi kavramak
11. ÜNİTE - Bilimsel Araştırmada Detaylar (Başlık - Proje Özeti - Anahtar Kelimeler)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- İyi bir başlık yazabilme becerisi kazanır
- Proje özeti yazabilme becerisi kazanır
- Anahtar Kelimeler yazabilme becerisi kazanır
12. Bilimsel Araştırmada Detaylar (Raporun Revize Edilmesi ve Değerlendirilmesi)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Araştırma Raporunun Revize Edilmesi becerisi kazanır
- Akademik Dürüstlük
13. Bilimsel Araştırmada Sunum (Proje Sunumu Hazırlama)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Sunum yapabilme becerileri kazanır
- Özgüven becerileri kazanır
14. Bilimsel Araştırmada Sunum (Poster ve Sunum Videosu Hazırlama)
Bu aşamada öğrencilerin öğrenmeleri gereken temel kazanımlar aşağıdaki gibidir:
- Poster hazırlama becerileri kazanır
- Video hazırlama becerileri kazanır
- Patent ile ilgili detayları öğrenir
15. Bilimsel Araştırmada Sunum (Bilim Fuarı - Proje Sergisi)
- İlgilendikleri bilimsel konular hakkında daha fazla bilgi edinebilme imkânı bulurlar.
- Bilimsel konularla ilgilenirken bilimsel düşünceyi öğrenirler ve problem çözme kabiliyetlerini geliştirirler.
- Deney yapma disiplini kazanırken, deneyler sırasında elde ettikleri bulguları ve araştırmalarının sonuçlarını sunumlar yaparak ifade edebilirler.
- Deney sonuçlarını değerlendirirken hem kendilerine hem de başka katılımcılara yapıcı eleştiriler yapabilme becerisi kazanırlar.
- Çalıştıkları konuya göre elde ettikleri verileri analiz ederken, tablo ve grafikleri hazırlarken matematik kullanımının önemini fark ederler.
- Konu araştırması yaparken de çeşitli alanlarda bilgi edinebilirler.
- Projelerinin sunumuyla bilimsel iletişimi kavrayıp bilimsel konuları anlama ve anlatabilme becerilerini geliştirirler